In kasteel Groeneveld in Baarn werd op 4 december 2020 de twintigste Groeneveldprijs uitgereikt aan Arita Baaijens en de Ambassade van de Noordzee. De prijs gaat jaarlijks naar een persoon of organisatie die zich bijzonder inzet voor natuur en landschap en daarbij een afwijkend, kritisch geluid laat horen. Met de prijs wil de stichting Groeneveld het noodzakelijke debat over de waarde van de natuur en landschap bevorderen. Tot de winnaars behoorden eerder Willem Ferwerda (2019), Vroege Vogels (2018), Louise Fresco (2008), Matthijs Schouten (2003) en Geert Mak (2000).
De Ambassade van de Noordzee is mede-opgericht en ontwikkeld door Partizan’s Thijs Middeldorp en komt voort uit het programma Parlement van de Dingen dat Middeldorp samen met Joost Janmaat is gestart in 2015. Middeldorp: “De Ambassade van de Noordzee is een collectief onderzoek naar manieren waarop niet-mensen kunnen deelnemen aan onze democratie. We delen deze prijs heel graag, en vanzelfsprekend, met alle betrokkenen die de afgelopen 2,5 jaar hebben meegewerkt aan het onderzoeks-, kunst- en publieksprogramma. De Ambassade is een programma waarin we met veel activisten, ontwerpers, kunstenaars en wetenschappers samenwerken. Bijzonder is dat we deze prijs delen met bioloog en ontdekkingsreiziger Arita Baijens, met wie we in 2021 ook gaan samenwerken.”
Uit het rapport van de Stichting Groeneveld
Als de huidige klimaatmutaties ons één ding leren is het dat we onze relatie met de natuur zullen moeten heroverwegen. De schrikbarende achteruitgang van de biodiversiteit, de stikstofproblematiek, de klimaatverandering en de Corona-pandemie zijn allen geworteld in het gegeven dat we de natuur in de eerste plaats zijn gaan zien als een ruimte voor menselijk nut en gebruik. Als gevolg daarvan hebben we haar onder grote druk gezet en uitgeput, waardoor onze toekomst zeer onzeker is geworden.
De Ambassade van de Noordzee werd in 2018 opgericht om een stem te geven aan de Noordzee en haar bewoners. De oprichters waren hierbij geïnspireerd door het werk van de Franse filosoof Bruno Latour die stelt dat we het democratisch bestel zo zouden moeten uitbreiden dat niet-menselijke wezens daar ook een stem in hebben. Hij sprak over een Parlement der Dingen. Met dit uitgangspunt heeft De Ambassade van de Noordzee in talrijke innovatieve en tot de verbeelding sprekende projecten de rechten van de natuur aan de orde gesteld. Steeds weer wordt daarin de gebruikelijke scheiding die we maken tussen de handelingsbekwame, rechthebbende mens en een niet handelingsbekwame, rechteloze natuur kritisch bevraagd.
Arita Baaijens – bioloog, ontdekkingsreiziger en publicist – heeft in haar werk op baanbrekende wijze onderzoek verricht naar hoe landschap en natuur waargenomen en ervaren kunnen worden. In de Altai werkte ze samen met wetenschappers, kunstenaars en de lokale bevolking aan een project waarin verkend werd hoe voor de bewoners van de regio de stem van het landschap klinkt. In Papoea-Nieuw-Guinea onderzocht ze welke betekenis de bewoners van het tropische bos toekennen aan hun omgeving. In 2017 startte ze een project in eigen land, genaamd Paradijs in de Polder. Samen met bewoners, onderzoekers en beleidsmakers bracht ze in kaart wat het landschap ons te vertellen heeft. Onderdeel van het project is het Woordenboek van de Toekomstwaarin gevoelswoorden voor natuur en landschap een plaats krijgen.
